​

Συμμετοχικό  εργαστήριο για τις σχέσεις αρχαίων και παραδοσιακών μορφών υλικής γνώσης και αειφόρων τρόπων διαχείρισης του τοπίου

 

Η ομάδα Μπουλούκι σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και τη Γαλλική Σχολή Αθηνών αποκαθιστά μια παραδοσιακή αγροικία στη Δήλο, γνωστή ως το «Σπίτι» ή το «Χωριό του Μάρκου». Σκοπός της αποκατάστασης, που θα πραγματοποιηθεί με παραδοσιακά υλικά και τεχνικές, είναι να προσφέρει ένα νέο χώρο διαμονής για ειδικούς και ερευνητές που εργάζονται στον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου. Με επίκεντρο αυτό το έργο, το Μπουλούκι οργανώνει επίσης μια διεπιστημονική έρευνα γύρω από τις πολυδιάστατες – όμως συχνά δυσδιάκριτες, παραγνωρισμένες και άδηλες – σχέσεις, αρχαίων και παραδοσιακών τρόπων κτισίματος και διαχείρισης του τοπίου. Η πρώτη φάση αυτού του εγχειρήματος θα σηματοδοτηθεί από ένα συμμετοχικό εργαστήριο που θα πραγματοποιηθεί στο διάστημα 20-26 Οκτωβρίου 2024 και θα συνδυαστεί με τις προκαταρκτικές εργασίες που προηγούνται της καθαυτό αποκατάστασης.

Μέσα από ένα ανοιχτό κάλεσμα, θα επιλεγούν δώδεκα συμμετέχοντες και συμμετέχουσες από την Ελλάδα και το εξωτερικό και από διαφορετικά επιστημονικά πεδία: αρχιτέκτονες, μηχανικοί, αρχαιολόγοι, ιστορικοί, γεωγράφοι, συντηρητές, ανθρωπολόγοι, καλλιτέχνες. Δουλεύοντας μαζί με τα μέλη του Μπουλουκιού και άλλους προσκεκλημένους ειδικούς, οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες θα έχουν την ευκαιρία να εμπλακούν ενεργά στις προκαταρκτικές εργασίες της αναστήλωσης, της καταγραφής και τεκμηρίωσης των κτισμάτων της αγροικίας, με σκοπό να ανιχνεύσουν ποικίλες συναντήσεις αρχαίων, λαϊκών και νεωτερικών μορφών υλικής γνώσης. Μέσα από τη μελέτη του «χωριού του Μάρκου» και του ευρύτερου τοπίου της Δήλου, το εργαστήριο θα αντλήσει διδάγματα βιώσιμης συνύπαρξης με το τοπίο και θα προτείνει λύσεις για τη διαχείριση του νερού, της ενέργειας και των απορριμμάτων, της αποκατεστημένης αγροικίας.

 

δῆλος
ορατός, ευκρινής, εμφανής, φανερός
ἄδηλος
μη φανερός ή άγνωστος
άσημος, σκοτεινός, δυσνόητος

 

Το πλαίσιο
Απέναντι από τον τουριστικό προορισμό της Μυκόνου στις Κυκλάδες, το μικρό νησί της Δήλου είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς τόπους της Ελλάδας και μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Μέσα στα 3,43 τετραγωνικά του χιλιόμετρα βρίσκονται τα κατάλοιπα ενός εξέχοντος θρησκευτικού και εμπορικού κέντρου του αρχαίου μεσογειακού κόσμου, που κάποτε έσφυζε από ένα κοσμοπολίτικο πληθυσμό 20.000 κατοίκων. Στη νεότερη ιστορία του νησιού, βασικό σημείο αναφοράς αποτελεί η έναρξη των ανασκαφών της Γαλλικής Σχολής το 1873, οι οποίες ανέδειξαν τα ίχνη αυτού του πολύπλοκου τοπίου αρχαίας αστικότητας: ιερά διαφορετικών θρησκειών, εκτενείς στοές και αγορές, εργαστήρια τεχνιτών και μια μεγάλη ποικιλία οικιστικών τύπων που περιλαμβάνουν στέρνες, αίθρια και ψηφιδωτά, όλα υποστηριζόμενα από ένα περίτεχνο δίκτυο υποδομών νερού.

Το ίδιο αυτό τοπίο, ωστόσο, διατηρεί και τα ίχνη ενός πιο πρόσφατου λαϊκού και αγροτικού πολιτισμού: ταπεινές κατασκευές αγροτών από τη Μύκονο, οι οποίοι νοίκιαζαν κλήρους («παρτίδες») γης στη Δήλο και τη Ρήνεια για να τους καλλιεργούν και να βόσκουν τα ζώα τους. Το σπίτι του Μάρκου αποτελεί τυπικό παράδειγμα λαϊκής αγροικίας στην οποία κατοικούσε μια οικογένεια, καλλιεργώντας την αντίστοιχη «παρτίδα» γης που της είχε παραχωρηθεί. Τα αγροτικά συμπλέγματα αυτού του τύπου που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένα στις γειτονικές Μύκονο και Ρήνεια, αποκαλούνται στο τοπικό ιδίωμα «χωριά».

Αξιοποιώντας τη μακροχρόνια εμπειρία του στη μελέτη παραδοσιακών τεχνικών δόμησης σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, το Μπουλούκι θα μετατρέψει το «χωριό του Μάρκου» σε χώρο φιλοξενίας για ερευνητές και ειδικούς. Ήδη μέσα από μια προκαταρκτική μελέτη, αποκαλύφθηκε πως τα φαινομενικά ταπεινά ερείπια αυτής της αγροικίας στην πραγματικότητα αποτελούν σύνθετες δομές που ενσωματώνουν ένα μεγάλο εύρος υλικών· από αρχαία θραύσματα προερχόμενα από μια κοντινή ελληνιστική οικία μέχρι υλικά από πιο πρόσφατες περιόδους, όπως οι σιδηροτροχιές που χρησιμοποιήθηκαν αρχικά από τους Γάλλους αρχαιολόγους για τη μεταφορά αρχαιολογικών ευρημάτων και μετέπειτα από τους ντόπιους αγρότες ως δοκάρια για τις οροφές. Η θεμελιωδώς υβριδική φύση αυτού του αγροτικού συγκροτήματος εγείρει ποικίλες προκλήσεις για την αποκατάστασή του τόσο σε πρακτικό όσο και σε θεωρητικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, αυτή η υβριδικότητα αποτελεί μια ευκαιρία διερεύνησης των δεσμών μεταξύ διαφορετικών συστημάτων γνώσης (αρχαίων, λαϊκών και νεωτερικών), και του πως η συνέργεια και διαχρονία όλων μπορεί να παράγει ουσιαστικά βιώσιμες δομές.

Το εργαστήριο: 20-26 Οκτωβρίου 2024
Το εργαστήριο θα λάβει χώρα στη Δήλο και θα περιλαμβάνει μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων. Τα πρωινά θα κάνουμε επιτόπιες εργασίες συντήρησης στο σπίτι του Μάρκου: καθαρισμό των κτισμάτων, στερεώσεις και αντιστηρίξεις των λιθοδομών τους, καταγραφή, τεκμηρίωση και ταξινόμηση των διαφορετικών υλικών στοιχείων και των αρχιτεκτονικών μελών που ενσωματώνονται στο αγροτικό αυτό σύμπλεγμα. Το δεύτερο μισό της ημέρας θα περιλαμβάνει περιηγήσεις στο νησί μαζί με ντόπιους κατοίκους και ειδικούς, διαλέξεις διαφορετικών θεματικών (αρχιτεκτονική και κατασκευή, αρχαιολογία, ιστορία, ανθρωπολογία), καθώς επίσης και σχεδιαστικές συνεδρίες γύρω από το μέλλον της αγροικίας του Μάρκου. Μέσα από αυτές τις διαφορετικές δραστηριότητες, σκοπός είναι να ανιχνεύσουμε πτυχές μιας άδηλης γνώσης που βρίσκεται ενσωματωμένη στο τοπίο και να τις συσχετίσουμε με προτάσεις για τη βιώσιμη λειτουργία της αποκαταστημένης αγροικίας.

Προκαταρκτικές εργασίες: Μέσα από τις προκαταρκτικές εργασίες που θα προηγηθούν της καθαυτό αναστήλωσης, το εργαστήριο θα προχωρήσει σε μια ενδελεχή εξέταση των ερειπωμένων κτισμάτων, με σκοπό να ανιχνεύσει τη γνώση που βρίσκεται ενσωματωμένη σε αυτά. Θα ανακτήσουμε πληροφορίες για τις οικοδομικές πρακτικές των ντόπιων αγροτών και θα ανασυνθέσουμε τις κατευθυντήριες λογικές που τις διέπουν. Θα διερευνήσουμε τα υλικά, τις τεχνικές και τα οικοδομικά πρότυπα που χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή, αναζητώντας συνάμα το πως αυτά συνδέονται με τη διαχείριση βασικών πόρων στο νησιωτικό τοπίο της Δήλου. Τέλος, θα εξετάσουμε τη συμβιωτική σχέση μεταξύ λαϊκής αρχιτεκτονικής και αρχαίων ερειπίων και μια σειρά από συνέχειες σε επίπεδο υλικό, τεχνικό, μορφολογικό.

Επισκέψεις, πεζοπορίες, παρουσιάσεις: Αυτή η χειρωνακτική διερεύνηση θα υποστηριχθεί από επισκέψεις και περιηγήσεις στο τοπίο που περιβάλλει την αγροικία του Μάρκου και τη γειτονική «Οικία των Φούρνων», στον αρχαιολογικό χώρο και το μουσείο της Δήλου, όπως επίσης και σε άλλες ερειπωμένες αγροικίες του νησιού. Στις περιηγήσεις αυτές θα μας συνοδεύσουν παλιοί κάτοικοι του νησιού, ντόπιοι μάστορες, καθώς επίσης ειδικοί και ερευνητές με μακρά εμπειρία στο πεδίο της Δήλου. Βασικός στόχος αυτών των περιηγήσεων και των παρουσιάσεων που θα τις πλαισιώσουν είναι να βαθύνουν την κατανόησή μας γύρω από τους σύνθετους διαλόγους που ανέπτυξαν οι ντόπιοι αγροτικοί πληθυσμοί με τα κατάλοιπα των αστικών πολιτισμών της αρχαιότητας.

Απογευματινές συνεδρίες: Μέσα από σχέδια, διαγράμματα, κείμενα, φωτογραφίες και κάθε είδους μέσα αποτύπωσης και αναπαράστασης, το εργαστήριο θα προσεγγίσει το ερώτημα των υποδομών και των εγκαταστάσεων της αποκατεστημένης αγροικίας με καινοτόμο τρόπο. Αντλώντας από τους τρόπους σκέψης των ντόπιων πολιτισμών – αρχαίων αστικών και νεώτερων αγροτικών – θα ανιχνεύσουμε σύγχρονες λύσεις για τη διαχείριση του νερού, της ενέργειας και των απορριμμάτων της αποκατεστημένης αγροικίας. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην ανάπτυξη μιας προσέγγισης που ξεπερνά τις αυστηρά τεχνικές μέριμνες. Ακολουθώντας τα διδάγματα των αρχαίων και παραδοσιακών συστημάτων γνώσης, θα προσεγγίσουμε το «χωριό του Μάρκου» ολιστικά, φέρνοντας κοντά τεχνικές λειτουργίες, πρακτικές χρήσεις και καλλιτεχνικές ή συμβολικές εμπλοκές με το τοπίο.

 

Πρόσκληση
Απευθύνουμε πρόσκληση για συμμετοχή σε αρχιτέκτονες, μηχανικούς, μηχανολόγους, μελετητές ανθρωπιστικών επιστημών, αρχαιολόγους, εικαστικούς, ανθρωπολόγους, περιβαλλοντολόγους, τεχνίτες, συντηρητές, και όλα τα συναφή πεδία. Οι διαθέσιμες θέσεις συμμετοχής είναι δώδεκα.

Το πρόγραμμα διαρκεί επτά ημέρες και περιλαμβάνει: 
Συμμετοχή στις προκαταρκτικές εργασίες αποκατάστασης που θα καθοδηγούνται από έμπειρους τεχνίτες ειδικευμένους στις αποκαταστάσεις μνημείων 
Συμμετοχή στις σχεδιαστικές συνεδρίες (studio) έρευνας και μελέτης
Παρακολούθηση διαλέξεων και παρουσιάσεων από εξειδικευμένους ερευνητές και επιστήμονες 
Επισκέψεις στον αρχαιολογικό χώρο και σε λαϊκά αγροτικά συμπλέγματα της Δήλου

Σημαντικές πληροφορίες
Διαθέσιμες θέσεις: 12
Προθεσμία αίτησης συμμετοχής: 31 Ιουλίου
Ειδοποίηση αποδοχής: έως 2 Αυγούστου 
Ημερομηνίες εργαστηρίου: 20 - 26 Οκτωβρίου 2024 
Τοποθεσία: Δήλος
Διαμονή: σε ιστιοφόρο σκάφος 

Κόστος συμμετοχής

650€

Το κόστος περιλαμβάνει τη συμμετοχή στο εργαστήριο (με παροχή προστατευτικού εξοπλισμού και εργαλείων), την παροχή πλήρους διατροφής (πρωινό, πρόγευμα, γεύμα, δείπνο), τις μετακινήσεις στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του εργαστηρίου, ασφάλεια αστικής ευθύνης και τη διαμονή για 8 βράδια σε ιστιοφόρο σκάφος (άφιξη 19/10/2024 και αναχώρηση 27/10/2024). Το κόστος αυτό δεν περιλαμβάνει τα έξοδα μετακίνησης του συμμετέχοντα/της συμμετέχουσας από τον τόπο διαμονής ως τη Μύκονο και άλλα τυχόν προσωπικά έξοδα τα οποία θα πρέπει να καλυφθούν εξ’ ολοκλήρου από την/τον συμμετέχουσα/οντα.

​

Το εργαστήριο θα λάβει χώρα σε απομακρυσμένη τοποθεσία στο βραχώδες τοπίο της Δήλου, το οποίο δεν επιτρέπει εύκολη πρόσβαση σε άτομα με κινητικές δυσκολίες. Οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες θα πρέπει να είναι διατεθειμένοι/ες να συμμετέχουν στις χειρωνακτικές εργασίες και να εργαστούν στις κυμαινόμενες συνθήκες της υπαίθρου. 
 

Πληροφορίες

email: workshop@boulouki.org

τηλ: 211 1828348

 

Δηλώστε συμμετοχή εδώ