ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ| Οι σχέσεις καταγωγής, ως αφετηρία ανάπτυξης συμμετοχικών μοντέλων αποκατάστασης και ανάδειξης πολιτισμικών τοπίων
ολοκληρωμένο έργο
τοποθεσία: Αρίστη, Ζαγόρι, Ήπειρος
ημερομηνίες: 17/08/2020 - 13/09/2020
μάστορες/ εκπαιδευτές: Μιχάλης Μπεσίρης, Κώστας Ταρνανάς, Χρήστος Τσέκας, Παύλος Βήχας
αιγίδα: Περιφέρεια Ηπείρου, Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ελληνική Εθνική Επιτροπή για την UNESCO
συνδιοργάνωση: Μπουλούκι, Σύλλογος Νέων Αρίστης, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας - Τμήμα Ηπείρου
επιχορήγηση: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, τοπικές επιχειρήσεις, καμπάνια συμμετοχικής χρηματοδότησης (crowdfunding), White Rose College of the Arts and Humanities, Δήμος Ζαγορίου
συντονισμός: Φαίδων Μουδόπουλος - Αθανασίου
συνεργασία: ΕΑΓΜΕ Εργαστήριο ΛΙΘΟΣ, Βασίλης Γκανιάτσας (συντονιστής στρογγυλής τράπεζας), Γεώργιος Σμύρης (συντονιστής στρογγυλής τράπεζας), Άννα Ζαχαράκη (συντονισμός συμμετεχόντων εργαστηρίου, επικοινωνίας και crowdfunding)
οπτικοακουστική κάλυψη: Ελένη Μητροπούλου, Ανδρέας Κουγιάς
Η δράση «Επιστροφές» ήταν ένας συνδυασμός πρακτικού εργαστηρίου και συμμετοχικού έργου αποκατάστασης ενός ξεχασμένου μονοπατιού της Αρίστης, τμήματος του δικτύου καλντεριμιών του παραδοσιακού οικισμού. Είκοσι εθελοντές Αριστινοί και τρεις νέοι μαθητευόμενοι τεχνίτες εργάστηκαν υπό την καθοδήγηση τεσσάρων έμπειρων μαστόρων - εκπαιδευτών για διάστημα τεσσάρων εβδομάδων, κατασκευάζοντας ένα καλντερίμι μήκους 60μ., περίπου 65 τ.μ. ξερολιθικών τοίχων και μία μικρή δημόσια κρήνη.
Η δράση αποσκοπούσε στην εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας στη διαχείριση του δικού της πολιτιστικού τοπίου και δημόσιου χώρου. Μέσα από αυτή τη προσέγγιση διερευνήθηκαν οι δυνατότητες ενός μοντέλου διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς που εδράζεται στην ενεργό συμμετοχή των πολιτών. Εν προκειμένω, η δράση εστίασε στους Αριστινούς: στους μόνιμους κατοίκους του οικισμού καθώς και σε αυτούς με καταγωγή από την Αρίστη και την ευρύτερη περιοχή, οι οποίοι ζουν σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ στάθηκε η αφορμή για να «αφυπνιστεί» η τοπική συλλογική μνήμη γύρω από τη διαχρονική χρήση του μονοπατιού.
Σημαντικό μέρος της δράσης αποτέλεσε επίσης η ημερίδα σχετικά με τα πολιτιστικά τοπία και την ξερολιθιά, κατά τη διάρκεια της οποίας πραγματοποιήθηκαν δύο στρογγυλές τράπεζες. Η πρώτη αφορούσε στη χρήση τοπικών υλικών σε πολιτιστικά τοπία και η δεύτερη στο θεσμικό πλαίσιο για τη διατήρηση της τέχνης της ξερολιθιάς. Στις συζητήσεις, οι οποίες κατέληξαν στη σύνταξη δύο ψηφισμάτων (1. ΧΡΗΣΗ ΤΟΠΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΕ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΤΟΠΙΑ, 2. ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΗΣ ΞΕΡΟΛΙΘΙΑΣ) συμμετείχαν μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, εκπρόσωποι θεσμικών φορέων -συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Πολιτισμού- τεχνίτες και μέλη της τοπικής κοινότητας.
Επιλέον, οι «Επιστροφές» πλαισιώθηκαν με τις ακόλουθες δραστηριότητες: περίπατος κατά μήκος του Βοϊδομάτη στο γεωπάρκο Βίκου-Αώου που συγκαταλέγεται στα παγκόσμια γεωπάρκα UNESCO, περιήγηση στο πεδίο της μάχης της Γκραμπάλας, επίσκεψη στο ιερό (βακούφικο) δάσος της Αγίας Παρασκευής στην Αρίστη και προβολές ντοκιμαντέρ.
διαδικασία
